Η ελληνική αλιεία και η ορθολογική διαχείρισή της βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο της ημερίδας με θέμα «Ελληνική Αλιεία και Περιβάλλον: Πρότυπα, Τάσεις και Προοπτικές», η οποία διοργανώθηκε την Παρασκευή 17 Οκτωβρίου, από το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών και έλαβε χώρα στο Αμφιθέατρο του ΥΠΕΚΑ.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, Αρχιπέλαγος συμμετείχε στην ημερίδα με την παρουσίαση της διευθύντριας έρευνας, Αναστασίας Μήλιου με θέμα «Ανάπτυξη Πλαισίων Συν-διαχείρισης της Αλιείας, με την Ενεργό Συμμετοχή των Αλιευτικών Κοινωνιών».
Πιο συγκεκριμένα, η κα Μήλιου αναφέρθηκε στο γεγονός ότι δυστυχώς στην Ελλάδα καταγράφουμε πολλές αρνητικές πρωτιές:
– έξαρση σε περιστατικά παράνομης και καταστροφικής αλιείας τόσο από σκάφη της μέσης αλιείας – μηχανότρατες, ή γρι-γρι – αλλά και από βιντζότρατες που ψαρεύουν παράνομα κοντά στην ακτή, όσο και από παράνομες πρακτικές (αλιεία με τη χρήση εκρηκτικών, αλιεία με ψαροντούφεκο και μπουκάλες, κα) αλλά και από πρακτικές παράκτιας αλιείας. Εκτός από τα ελληνικά σκάφη που αλιεύουν παράνομα, έχουμε επίσης να αντιμετωπίσουμε τα τουρκικά αλλά και τα ιταλικά σκάφη, τα οποία εντοπίζονται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στο αν. Αιγαίο και στο Ιόνιο αντίστοιχα.
– η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη και μία από τις ελάχιστες παγκοσμίως όπου δεν υπάρχουν διαχειριζόμενες ή προστατευόμενες περιοχές αλιείας, που να λειτουργούν ουσιαστικά. Όσες λίγες υπάρχουν στη χώρα μας, έχουν θεσμοθετηθεί στη πλειονότητά τους τη δεκαετία του ’60 και είναι ανεπαρκείς στο να προστατεύσουν τα ελληνικά ιχθυαποθέματα.
Η ομιλία της κας Μήλιου επικεντρώθηκε στην προσπάθεια θεσμοθέτησης συν-διαχειριζόμενης περιοχής αποκατάστασης ιχθυαποθεμάτων στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Λειψών, την οποία προετοιμάζει το Αρχιπέλαγος με μόνιμη παρουσία ερευνητικής ομάδας στο νησί τον τελευταίο 1,5 χρόνο.
Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Λειψών αποτελεί έναν ιδανικό τόπο για την πιλοτική εφαρμογή της πρώτης συν-διαχειριζόμενης ζώνης αλιείας στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πρόκειται για μία κατεξοχήν αλιευτική κοινωνία, με μικρό πληθυσμό (750 κάτοικοι), η οποία στηρίζει έναν αμιγώς παράκτιο αλιευτικό στόλο.
Ωστόσο, στη περιοχή, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται κάθετη υποβάθμιση των ιχθυαποθεμάτων, αλλά και σχεδόν καθημερινά φαινόμενα παράνομης και καταστροφικής αλιείας, κυρίως από ψαράδες που προέρχονται από γειτονικά νησιά και άλλες περιοχές της χώρας.
Έτσι ανάμεσα σε άλλες περιοχές όπου το Αρχιπέλαγος έχει υλοποιήσει αντίστοιχη προεργασία, π.χ. Φούρνοι, θεωρούμε ότι στους Λειψούς οι συνθήκες είναι πολύ πιο ώριμες για την πρώτη εφαρμογή του πλαισίου συν-διαχείρισης.
Η προσπάθεια για θεσμοθέτηση συν-διαχειριζόμενης ζώνης είναι αυτοχρηματοδοτούμενη από το Αρχιπέλαγος και τον αλιευτικό σύλλογο Λειψών και πραγματοποιείται με τη στήριξη του δήμου του νησιού.
Παρά το γεγονός πως δεν υπήρξε έως και σήμερα κάποιο σχετικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα, θεωρήσαμε ότι η κατάσταση των ιχθυαποθέματων στην περιοχή ηταν και παραμένει τόσο ανησυχητική, ώστε δεν υπήρχε περιθώριο αναβολής της προσπάθειας μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη χρηματοδότηση.
Έτσι, αν και δύσκολη, η αυτοχρηματοδότηση ήταν η μόνη λύση ώστε να αναστραφεί η πορεία της συνεχιζόμενης υποβάθμισης των ιχθυαποθεμάτων της περιοχής.
Προκειμένου να στηρίξουμε αυτό το εγχείρημα, όπως ανέφερε και στην ομιλία της η κα Μήλιου, ήταν απαραίτητη η καταγραφή της αλιευτικής παραγωγής του παράκτιου στόλου των Λειψών που υλοποιεί σε καθημερινή βάση η ερευνητική ομάδα του Αρχιπελάγους από τον Ιούλιο του 2013 μέχρι και σήμερα, σε συνδυασμό με την καταγραφή πολλών άλλων δεδομένων.
Δυστυχώς η αλιευτική παραγωγή, τα τελευταία χρόνια, είναι πάρα πολύ μικρή, γεγονός που καθιστά μη βιώσιμο το επάγγελμα του ψαρά, όχι μόνο στους Λειψούς, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές των ελληνικών θαλασσών.
Μέσα από αυτή την προσπάθεια, το Αρχιπέλαγος στοχεύει να αναπτύξει ένα θετικό προηγούμενο στην Ελλάδα, όπου ψαράδες, επιστήμονες, τοπικές κοινωνίες και αρχές συνεργάζονται ανιδιοτελώς, με στόχο την αντιμετώπιση του προβλήματος της εξάντλησης των ιχθυαποθεμάτων, που μαστίζει τις θάλασσές μας εδώ και πολλά χρόνια.
Αναμφίβολα, το πρόβλημα αυτό έχει πολλές παράπλευρες επιπτώσεις, μεταξύ των οποίων ο κίνδυνος της κατάρρευσης της οικονομίας των αλιευτικών κοινωνιών, η υποβάθμιση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων μας, η δυσκολία επιβίωσης των σπάνιων ειδών που ζουν στις θάλασσές μας, αλλά και η έλλειψη πρόσβασης των Ελλήνων καταναλωτών σε ποιοτικό και φθηνό ψάρι.
