Αισιόδοξα τα πρώτα αποτελέσματα από τη συνεργασία «Αρχιπελάγους» με επιστημονικούς, τοπικούς και αυτοδιοικητικούς φορείς.
Κοινή η πεποίθηση πως με την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των νησιών και άξονα το περιβάλλον, θα φυσήξει άνεμος ανάπτυξης στο Αιγαίο.
Οι συνέργειες του ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ με διακεκριμένα πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση στη βάση του μοναδικού φυσικού πλούτου του Αιγαίου μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική, ουσιαστική ανάπτυξη τις τοπικές κοινωνίες των νησιών μας σε όλο το Αιγαίο. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο γόνιμος διάλογος που αναπτύχθηκε στη συνέντευξη τύπου του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ» και πανεπιστημιακών φορέων (Πανεπιστήμιο Τέξας, Άρλινγκτον, ΗΠΑ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου) στις 9 Ιουνίου, στη Σάμο.
Όλα τα δεδομένα και τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από τους ομιλητές οδήγησαν σε αισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον της περιοχής: Τόσο τα αποτελέσματα των μακρόχρονων ερευνών του Ινστιτούτου που αποδεικνύουν αναμφισβήτητα τη μοναδικότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων του Αιγαίου, όσο και τα στοιχεία που παρατέθηκαν από τους επιστήμονες για τις εκπαιδευτικές – ερευνητικές δραστηριότητες που έχουν ήδη υλοποιηθεί.
Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι όσον αφορά στον θαλάσσιο πλούτο, η περιοχή του ανατολικού Αιγαίου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου και της Ευρώπης, καθώς στηρίζει μερικούς από τους σημαντικότερους εναπομείναντες πληθυσμούς των απειλούμενων θαλάσσιων θηλαστικών: τέσσερα είδη δελφινιών, δύο είδη φαλαινών, καθώς και έναν από τους τελευταίους σημαντικούς πληθυσμούς Μεσογειακής φώκιας (το πλέον απειλούμενο με εξαφάνιση είδος θαλάσσιου θηλαστικού παγκοσμίως). Η ευρύτερη περιοχή στηρίζει επίσης ορισμένες από τις τελευταίες στη Μεσόγειο μεγάλες εκτάσεις θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας και μοναδικού πλούτου ύφαλους ασβεστολιθικών ροδοφυκών και κοραλιών (γνωστά και ως «τραγάνες»).
Στη Σάμο συγκεκριμένα, εκτός από το πλούσιο παράκτιο και θαλάσσιο οικοσύστημα, τεράστιο ενδιαφέρον για τους ξένους ερευνητές και επιστήμονες αποτελεί η σπάνια χερσαία πανίδα του νησιού. Ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει ο κοινός χαμαιλέοντας (Chameleo chameleon) – ο μοναδικός πληθυσμός του είδους που έχει απομείνει στην Ελλάδα -το ευρωπαϊκό χρυσό τσακάλι, καθώς και πλήθος σπάνιων μεταναστευτικών πτηνών (φλαμίνγκο, ερωδιοί, πετρίτες, μαυροπετρίτες κ.α)
Στοιχείο αναντικατάστατο και καθοριστικό σε αυτήν την κατεύθυνση ήταν και θα παραμείνουν οι τοπικές κοινωνίες. Η συμμετοχή τους και η αναμφισβήτητη πια αναγνώριση πως αυτές οι δράσεις συνεισφέρουν όχι μόνο στους συμμετέχοντες και την επιστημονική κοινότητα, αλλά συνολικά στις κοινωνίες του Αιγαίου αποτελούν εγγύηση επιτυχίας.
Η Σάμος έχει ήδη μετατραπεί σε πόλο έλξης φοιτητών και επιστημόνων από όλο τον κόσμο. Με τα προγράμματα σπουδών που υλοποιούνται κατά τα τελευταία 2,5 έτη στον Όρμο του Μαραθοκάμπου φιλοξενούνται στο νησί (καθώς και στις ερευνητικές βάσεις και σταθμούς του Αρχιπελάγους σε Ικαρία, Αρκιούς, Μαράθι, Αγ. Μηνάς Φούρνων) ήδη εκατοντάδες φοιτητές και καθηγητές από διακεκριμένα πανεπιστήμια της Ευρώπης, Αμερικής και της Ασίας. Ενδεικτικά μόνο στη Σάμο, από την άνοιξη ως το φθινόπωρο, θα φιλοξενηθούν περισσότεροι από 600 φοιτητές και ακαδημαϊκοί. Αν υπολογίσουμε πως ή μέση διάρκεια των προγραμμάτων είναι εξήντα ημέρες, τότε διαπιστώνουμε πως οι συνολικές διανυκτερεύσεις φτάνουν τουλάχιστον τις 36.000… Σε αυτές δεν συμπεριλαμβάνονται οι επισκέψεις συγγενών και φίλων προς τους «σταθερούς» συμμετέχοντες στα εκπαιδευτικά προγράμματα, που δεν είναι καθόλου αμελητέες (υπολογίζεται ότι 80% των συμμετεχόντων έχουν 1-4 επισκέπτες που παραμένουν στο νησί κατά μέσο όρο μία εβδομάδα). Όλοι αυτοί αποτελούν οιονεί πρεσβευτές, που θα προωθήσουν το νησί και τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του στο εξωτερικό. Παράλληλα, η βιωματική επαφή τους με το νησί, αποτελεί ένα απαραίτητο βήμα για την περαιτέρω ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία επακόλουθα θα επωφεληθούν και τα γειτονικά νησιά (αν. Αιγαίο, Βορ. Δωδεκάνησα), όπου το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ διαθέτει ερευνητικές βάσεις και σταθμούς.
Σε αυτήν την κατεύθυνση εντάσσονται:
Η συνεργασία με το Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Texas at Arlington, το Εθνικό Κέντρο Ερευνών «Δημόκριτος» και το Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Στόχος, η αξιοποίηση των εφαρμογών της πληροφορικής στην έρευνα για την προστασία του θαλάσσιου και χερσαίου περιβάλλοντος. Η διδασκαλία του ερευνητικού -εκπαιδευτικού προγράμματος εξελίσσεται στη θαλάσσια ερευνητική βάση του Ινστιτούτου στη Σάμο – όπου ήδη βρίσκεται ομάδα φοιτητών κα καθηγητών από το Τέξας των ΗΠΑ – και στα εργαστήρια του Δημόκριτου στην Αθήνα.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών αποτελεί αναγνωρισμένο διδακτέο μάθημα πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών του Πανεπιστημίου του Τέξας, και βασίζεται στα δεδομένα από την πολυετή έρευνα και δράση περιβαλλοντικής προστασίας του Αρχιπελάγους. Ο ρόλος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το οποίο παρουσιάζει ταχεία ανάπτυξη στον τομέα της πληροφορικής, είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Με την υπάρχουσα τεχνογνωσία και την εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας από το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό του, δίνεται σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη πολύτιμων εργαλείων για την έρευνα και δράσεις προστασίας των οικοσυστημάτων του Αιγαίου.
Το συνέδριο του CIESM ((Διεθνής Επιτροπή για την Επιστημονική Εξερεύνηση της Μεσογείου) που θα πραγματοποιηθεί στη Σάμο. Ομάδα επιστημόνων θαλάσσιας βιολογίας από χώρες της Μεσογείου θα βρεθούν στο νησί στα τέλη Σεπτεμβρίου, προσκεκλημένοι του Αρχιπελάγους, σε συνάντηση ομάδας εργασίας με θέμα τον σχεδιασμό και την προώθηση Διακρατικών Ζωνών Περιβαλλοντικής Διαχείρισης.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που διοργανώνει το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ σε συνεργασία με τον περιβαλλοντικό φορέα των Ηνωμένων Εθνών RAC/SPA (Περιφερειακό Κέντρο Δράσης για τις Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές) το φθινόπωρο στη Σάμο, για την εκπαίδευση επιστημόνων θαλάσσιας βιολογίας από τη Μεσόγειο σε μεθόδους καταγραφής πληθυσμών της Μεσογειακής φώκιας Monachus monachus με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας.
Η πολυεπίπεδη ωκεανογραφική έρευνα που οργανώνει τον Σεπτέμβριο για δεύτερη συνεχή χρονιά το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ σε συνεργασία με το τμήμα Θαλάσσιας Γεωγραφίας του πανεπιστημίου Cardiff της Ουαλίας στο θαλάσσιο πεδίο της νότιας Σάμου. Στην έρευνα θα συμμετέχουν 40 ερευνητές & φοιτητές θαλάσσιας γεωγραφίας και βιολογίας και εξειδικευμένοι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Cardiff.
Έτσι, εδραιώνεται μέρα με τη μέρα ένας υγιής, ουσιαστικός μοχλός ανάπτυξης για όλο το Αιγαίο με απεριόριστους ορίζοντες. Ιδιαίτερα απαραίτητος μάλιστα σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης και συμπληρωματικός του τουριστικού. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης έγινε από όλες τις πλευρές ξεκάθαρο ότι είναι ώριμες πια οι συνθήκες για να περάσουν οι συνεργασίες και οι δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων του Αιγαίου από τη θεωρία…στην πράξη. Εκτός από το αυξανόμενο ενδιαφέρον όλο και περισσότερων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης από διάφορες περιοχές του Αιγαίου, υπάρχει πια και ικανή εμπειρία από το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ και τους επιστημονικούς, πανεπιστημιακούς φορείς που χρόνια τώρα συνεργάζονται σε αυτήν την κατεύθυνση. Στην Ικαρία, τους Φούρνους και όχι μόνο είναι ξεκάθαρο στις τοπικές κοινωνίες ότι τα οφέλη θα είναι χειροπιαστά και σημαντικά.
Σημαντική ήταν και η αναφορά του Αρχιπελάγους και στην εντονότερη από δω και πέρα παρέμβαση του OCEAN 2012 για τα αλιευτικά θέματα και προβλήματα που απασχολούν το σύνολο των αλιέων της χώρας μας και μεγάλο μέρος των νησιωτικών κοινωνιών. Αυτή θα προκύψει από το ήδη εν ισχύ πρωτόκολλο συνεργασίας του OCEAN 2012 με το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ.
Σαν αποτέλεσμα θα έχει την καθημερινή και μεγαλύτερης βαρύτητας συμμετοχή και παρέμβαση των τοπικών αλιευτικών φορέων και κοινωνιών στη διαμόρφωση μιας δικαιότερης βιώσιμης κοινής αλιευτικής πολιτικής για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρωταρχική επιδίωξη του OCEAN 2012 . Πολύ σύντομα σε αυτή την κατεύθυνση το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ, ως εθνικός φορέας πια, θα προχωρήσει σε συγκεκριμένες ενέργειες για την ενδυνάμωση των σχέσεων των τοπικών φορέων με το OCEAN 2012.
Στους εκπροσώπους των ΜΜΕ και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μίλησαν οι:
Δρ Φιλία Μακεδών, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών και Μηχανικών Πανεπιστήμιο Τέξας, Άρλινγκτον, ΗΠΑ
Βασίλης Αθίτσος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών και Μηχανικών Πανεπιστήμιο Τέξας, Άρλινγκτον, ΗΠΑ
Δημήτρης Κοσμόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών και Μηχανικών Πανεπιστήμιο Τέξας, Άρλινγκτον, ΗΠΑ
Θοδωρής Τσιμπίδης, Δ/ντής ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ, ΙΘΠ
Αναστασία Μήλιου, Υδροβιολόγος, Συντονίστρια Έρευνα & Δράσεων Προστασίας ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ, ΙΘΠ
