Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος και εκπρόσωπος του Environmental Protection Clinic του Yale, είχαν μία συνάντηση με στελέχη του Υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Στόχος της συνάντησης ήταν η ενημέρωση της νέας πολιτικής ηγεσίας για το θέμα και η αναζήτηση κοινών πρωτοβουλιών, για την αντιμετώπιση αυτού του σύνθετου προβλήματος.

Η Ελλάδα λοιπόν, που τα προηγούμενα χρόνια ξόδεψε ασύλληπτα ποσά για την αγορά οπλικών συστημάτων και πολεμικού υλικού (και αντίστοιχα ασύλληπτα ποσά για τις σχετικές προμήθειες), δε φρόντισε το αυτονόητο: το πού και το πώς οι ένοπλες δυνάμεις θα εκπαιδεύονται σε αυτά τα συστήματα και το πώς διασφαλίζεται η υγεία των χειριστών τους, η δημόσια υγεία, αλλά και η προστασία των σημαντικών οικοσυστημάτων, όπου παράλογα συχνά λαβαίνουν χώρα οι στρατιωτικές ασκήσεις. Μάλιστα πολυάριθμα στιγμιότυπα από τις ασκήσεις (π.χ. video: 1, 2, 3) ανεβαίνουν από τους ίδιους τους στρατιωτικούς στο διαδίκτυο, συχνά σε πραγματικό σχεδόν χρόνο, διαθέσιμα για την ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου…

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι χώρες που παράγουν και μας πωλούν αυτά τα όπλα, για σκοπούς εκπαίδευσης του δικού τους στρατού χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό εξομοιωτές, κάνοντας οικονομία και αποτρέποντας τη διασπορά των τοξικών χημικών, ενώ εμείς οι αγοραστές τους επιμένουμε να χρησιμοποιούμε αφειδώς τα πραγματικά πυρά.

Είναι επίσης κοινό μυστικό ότι όπλα αξίας χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ευρώ, αντί να αποστέλλονται για αναγόμωση στις κατασκευαστικές εταιρείες, λίγο πριν τη λήξη τους χρησιμοποιούνται σε στρατιωτικές ασκήσεις, συντηρώντας έτσι το φαύλο κύκλο της εξοπλιστικής σπατάλης.

Η αντιμετώπιση αυτού σύνθετου αλλά και ευαίσθητου θέματος αποτελεί σημαντικό άξονα δράσης για το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος που για σχεδόν 20 χρόνια καταγράφει τη συχνότητα, την έκταση και τις επιπτώσεις αυτής της δραστηριότητας σε πολλές περιοχές των ελληνικών θαλασσών προσπαθώντας να αποτρέψει ανεξέλεγκτες βολές, εκτός θεσμοθετημένων πεδίων βολής, που θα προκαλέσουν καταστρεπτικές συνέπειες στην ελληνική φύση. Δυστυχώς όμως αυτό το ιδιαίτερα σοβαρό θέμα αποτελεί ακόμα «ταμπού» για τα ελληνικά δεδομένα, με αποτέλεσμα τόσο οι κρατικοί όσο και οι μη-κυβερνητικοί φορείς στην Ελλάδα να επιλέγουν να το αγνοούν.

Λίγα ενδεικτικά παραδείγματα:

- Σύμφωνα με επίσημη παραδοχή του ΓΕΝ το 2003 είχε γίνει χρήση 20.000 βλημάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου σε θαλάσσιες και χερσαίες ασκήσεις στο Αιγαίο. Τα βλήματα αυτά αποτελούσαν δωρεά του αμερικάνικου στρατού, τα οποία σύμφωνα με δήλωση του ΓΕΝ τα χρησιμοποίησαν αγνοώντας την τεράστια επικινδυνότητα του υλικού (επικινδυνότητα όχι μόνο για τα οικοσυστήματα και τη δημόσια υγεία, αλλά ακόμα και για την υγεία των στρατιωτικών που τα χειρίστηκαν).

Εκατοντάδες νεοσσοί Μαυροπετρίτες βρίσκονταν στο Άνυδρο και το Πετροκάραβο την ημέρα της προγραμματισμένης άσκησης, χωρίς να μπορούν ακόμα να πετάξουν

Το 2005 ο Στρατός Ξηράς προγραμμάτιζε να υλοποιήσει Άσκηση Βολής με Πραγματικά Πυρά στις βραχονησίδες Άνυδρο και Πετροκάραβο βόρεια της Πάτμου, που αποτελούν περιοχές Natura 2000 και μέρος Μόνιμου Καταφυγίου Άγριας Ζωής. Οι βραχονησίδες αυτές διατηρούν ιδιαίτερη περιβαλλοντική σημασία, ως αποικία όπου αναπαράγονται εκατοντάδες γεράκια (Μαυροπετρίτες), ενώ εκεί βρίσκουν καταφύγιο μεσογειακές φώκιες και πολλά άλλα σπάνια είδη. Έπειτα από παρέμβαση του Αρχιπελάγους η άσκηση ακυρώθηκε, το θέμα πήγε στη Βουλή και το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης για πρώτη φορά πήρε Απόφαση Διαρκούς Ισχύος να λαβαίνει τα απαραίτητα μέτρα έτσι ώστε να σταματήσουν να υλοποιούνται ασκήσεις βολής με πραγματικά πυρά σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές.

Τα αντίστοιχα περιστατικά είναι δυστυχώς πολυάριθμα όπως είναι και οι σχετικές παρεμβάσεις μας στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Δυστυχώς όμως, η διαταγή διαρκούς ισχύος στην ουσία δεν τηρείται, ενώ τόσο το Αρχιπέλαγος όσο και τοπικές κοινωνίες σε πολλές περιοχές της νησιωτικής κυρίως Ελλάδας καταλήγουν να τρέχουν πίσω από το πρόβλημα κάθε φορά που ανακοινώνεται άσκηση εκτός οργανωμένων πεδίων βολής.

Εξαίρεση αποτελεί το Πολεμικό Ναυτικό και η Υδρογραφική Υπηρεσία (που έχει την ευθύνη των περιοχών των ναυτικών ασκήσεων), οι οποίοι σε συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς, μεταξύ των οποίων και με το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, έχουν εκδώσει ένα διαβαθμισμένο έγγραφο για τα πληρώματα των πολεμικών πλοίων σχετικά με τις περιοχές που πρέπει να υπάρχει αυξημένη προσοχή λόγω της παρουσίας θαλάσσιων θηλαστικών, καθώς και τις συχνότητες που θα πρέπει να αποφεύγονται από τα ηχοβολιστικά υψηλών συχνοτήτων.

Το πρόβλημα των ανεξέλεγκτων βολών εστιάζεται σε μεγάλο βαθμό στο κεντρικό και αν. Αιγαίο και πέραν από τις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις το πρόβλημα προκαλείται κατά μεγάλο μέρος και από τη δραστηριότητα του Τουρκικού πολεμικού ναυτικού. Δεν μπορούμε όμως να αντιδράσουμε για το θέμα αυτό, εάν δεν εξασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα τηρεί τις σχετικές της υποχρεώσεις έναντι του ΝΑΤΟ και της διεθνούς νομοθεσίας για τη σωστή χρήση των πραγματικών πυρών κατά τη διάρκεια των ασκήσεων.

Σε μία εποχή που στην Ελλάδα γίνεται μία μεγάλη προσπάθεια να αλλάξουν τα κακώς κείμενα σε όλα τα επίπεδα που μας έφεραν στην κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα, είναι καιρός να επιλύσουμε και αυτό το χρόνιο πρόβλημα, που με τεράστιο οικονομικό κόστος απειλεί και υποβαθμίζει την εθνική μας ακεραιότητα, τους φυσικούς μας πόρους αλλά και την υγεία όλων μας.