Ανησυχητική Αύξηση Νεκρών Δελφινιών σε Ακτές του Βορείου Αιγαίου

Αν όμως αναλογιστούμε την ακτογραμμή χιλιάδων χιλιομέτρων της περιοχής, όπου οι ακτές στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι δυσπρόσιτες, ο καθένας κατανοεί ότι τα νεκρά θαλάσσια θηλαστικά που γίνονται αντιληπτά αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό του πραγματικού αριθμού των νεκρών ζώων. Τα νεκρά δελφίνια που εντοπίστηκαν ήταν μόνο αυτά που κατέληξαν σε παραλίες ή κοντά σε κατοικημένες περιοχές, ενώ οι συνεχόμενες δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στο Αιγαίο τις προηγούμενες εβδομάδες δεν επέτρεψαν στο σκάφος του Ινστιτούτο Αρχιπελάγους να έχει την λεπτομερέστερη παρακολούθηση της περιοχής στο ανοιχτό πέλαγος.

Σύμφωνα με τις αναγγελίες του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, τις προηγούμενες εβδομάδες στις ασκήσεις στο Αιγαίο συμμετείχαν περισσότερα από 100 τουρκικά πολεμικά πλοία, ενώ πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι ξεκινούν νέο κύκλο εκτεταμένων ασκήσεων. Με βάση τα στοιχεία που δημοσιεύουν, διεξάγονται βολές με τη χρήση πραγματικών πυρών, καθώς και συνεχόμενη (ανεξέλεγκτη) χρήση σόναρ που προκαλεί έντονη υποβρύχια ηχορύπανση. Πολυάριθμες διεθνείς επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η ηχορύπανση από τις συγκεκριμένες συχνότητες των σόναρ του πολεμικού ναυτικού, προκαλούν καταστροφικές συνέπειες στα θαλάσσια οικοσυστήματα, κυρίως στα θαλάσσια θηλαστικά, αλλά επηρεάζουν ακόμα και τα ψάρια και το ζωοπλαγκτόν. Έπειτα από την πίεση που ασκήθηκε όταν αποδείχθηκε ότι μαζικές θανατώσεις κητωδών οφείλονταν στην ηχορρύπανση από σόναρ του πολεμικού ναυτικού, τόσο το ΝΑΤΟ όσο και το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ και άλλων χωρών, καθώς και το Ελληνικό Γενικό Επιτελείο Ναυτικού έχουν εκδώσει Οδηγίες με αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό των επιπτώσεων που προκαλούνται στα κητώδη κατά τη διάρκεια των ασκήσεων.

Σκοπός μας δεν είναι να αξιοποιηθεί το γεγονός αυτό για εθνικιστικούς σκοπούς, όμως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οι ανεξέλεγκτες ασκήσεις πολεμικών πλοίων στο Αιγαίο, απ’ όπου και αν αυτά προέρχονται, με χρήση πραγματικών πυρών και σόναρ συγκεκριμένων συχνοτήτων, αποτελούν σημαντικό παράγοντα απειλής για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη. Καθώς βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα αυτό διογκώνεται, οφείλουμε να αναζητήσουμε τρόπους ουσιαστικής διαχείρισης του.

Το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος παρακολουθεί επί δεκαετίες τα προβλήματα που προκαλούνται από τις ανεξέλεγκτες στρατιωτικές ασκήσεις στο Αιγαίο, έχοντας στο παρελθόν αναγκαστεί να παρέμβει για τη διακοπή ασκήσεων βολής του ελληνικού στρατού σε προστατευόμενες νησίδες. Διαβάστε περισσότερα εδώ.

Χωρίς να θέλουμε να λάβουμε ρόλο συνηγόρου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι παρόλο που παλαιότερα οι ασκήσεις τους προκαλούσαν βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα, τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει σημαντική στροφή στις πρακτικές για τον περιορισμό των επιπτώσεων που προκαλούν (παύση χρήσης βομβών βυθού, διαχείριση της χρήσης σόναρ και έλεγχος για πιθανή παρουσία κητωδών πριν από τη χρήση σόναρ, απαγόρευση βολών σε προστατευόμενες περιοχές, διαχείριση απορριμμάτων σε πλοία και υποβρύχια κα). Είναι πραγματικά ελπιδοφόρο να βλέπουμε αυτή την αλλαγή νοοτροπίας και πρακτικών και θεωρούμε επείγον να επεκταθεί και στις υπόλοιπες ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, η δραστηριότητα των οποίων συνεχίζει να αφήνει βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Κοινός στόχος δε θα έπρεπε να είναι μόνο η διασφάλιση της εθνικής μας κυριαρχίας, αλλά και η διασφάλιση της εθνικής μας ακεραιότητας, καθώς δεν είναι δυνατόν σε καιρό ειρήνης να καταστρέφονται ηθελημένα ή άθελα οι φυσικοί μας πόροι κατά τη διάρκεια των ασκήσεων.

Η πρωτόγνωρη πίεση που ασκείται τις τελευταίες εβδομάδες στα οικοσυστήματα του Αιγαίου κατά τη διάρκεια των τουρκικών ασκήσεων, προστίθεται στις πολυάριθμες άλλες ανθρωπογενείς πιέσεις που επίσης διογκώνονται όπως: η συνεχιζόμενη αύξηση των διερχόμενων πλοίων και των επικίνδυνων υλικών που αυτά μεταφέρουν χωρίς να υπάρχει λειτουργικός μηχανισμός αντιμετώπισης ατυχημάτων, η υπερσυγκέντρωση ανθρώπων στις ακτές του Αιγαίου χωρίς τις απαραίτητες υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων και λυμάτων, ο εκτεταμένος διασκορπισμός απορριμμάτων, η εντατική και χωρίς διαχείριση αλιεία με πρακτικές που δεν θα έπρεπε ποτέ να έχουν επιτραπεί στο Αιγαίο κα.

Ο συνδυασμός των παραπάνω υπερβαίνει αυτά που μπορούν να αντέξουν τα οικοσυστήματα του Αιγαίου που είναι ζωτικής σημασίας για τους πληθυσμούς που ζουν στις ακτές του και εξαρτώνται από αυτό. H πρόσφατη ανησυχητική αύξηση του αριθμού των δελφινιών που εκβράστηκαν νεκρά στις ακτές του Αιγαίου, αν και δεν μπορεί ακόμα να αποδοθεί σε κάποιον από τους παραπάνω παράγοντες, θα πρέπει να μας προβληματίσει έντονα. Χωρίς εθνικιστικές προσεγγίσεις, αλλά με όρους καλής γειτονίας και με στόχο την ανεύρεση και εφαρμογή λύσεων σε υπαρκτά κοινά σημαντικά προβλήματα, η έμπρακτη προστασία του Αιγαίου ως οικοσύστημα είναι απαραίτητο να αποτελέσει άμεσα σημαντικό μέρος του Ελληνοτουρκικού διαλόγου.